درخواست خانواده بزرگ دانشگاه فنی و حرفه ای کشور
از رییس جمهور منتخب آینده
در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و تحقق شعار سال ۱۴۰۰ با عنوان تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها و لزوم تمرکز برروی آموزش های مهارتی برای مرتفع ساختن معضل اشتغال جوانان، خانواده بزرگ دانشگاه فنی و حرفه ای(استادان، کارکنان و دانشجویان) در پیامی از رییس جمهور آینده، توجه ویژه به آموزش های عالی مهارتی و دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان یکی از بزرگترین دانشگاه های کشور را خواستار شدند.
به گزارش اداره کل روابط عمومی، متن این پیام به شرح ذیل است:
با عرض درود و ادای احترام و سلام و صلوات بر پیامبر اعظم و خاندان پاک و مطهرش؛
رئیس جمهور محترم آینده، ضمن ابراز خرسندی و مسرت پیشاپیش از توفیق جناب‌عالی در کسب رأی اعتماد ملت و آرزوی تداوم این توفیق از طریق خدمت به خلق خداوند به استحضار می‌رساند آموزش عالی مهارتی مسیری است که آموزش عالی در دنیا دنبال می‌کند؛ زیرا این نوع از آموزش‌ها ارتباط تنگاتنگی با رشد اقتصادی و توسعه‌ای کشورها دارد و اگر آموزش مهارتی برخی کشورها از جمله فنلاند، سوئیس، آلمان و اتریش را بررسی کنیم، درمی‌یابیم میانگین بیش از 50 درصد دانشگاه‌ها و دانشجویان در این کشورها مهارتی‌اند و به سمت آموزش‌های فنی و حرفه ای و مهارتی گرایش دارند.
دانشگاه فنی و حرفه‌ای یکی از چهار دانشگاه بزرگ کشور است که مأموریت اصلی آن تحقق دانشگاهی پویا، اشتغال‌زا، کارآفرین، تقاضامحور و مهارت‌آموز می‌باشد. دانشگاهی که بتواند بر شعار «حرفه‌ای‌گرایی در آموزش عالی» و تربیت تکنیسین ماهر و آماده برای ورود به بازار کار جامة عمل بپوشاند. این دانشگاه با 180 دانشکده و آموزشکدة فنی و حرفه‌ای و بالغ بر 160 هزار دانشجو در استان‌های مختلف کشور فعالیت دارد.
دانشجویان دانشگاه فنی و حرفه‌ای که از جمع فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند هنرستانی و کار و دانش به عرصة مهارت‌آموزی دانشگاهی قدم می‌گذارند، در دو مقطع کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) تحصیل می‌کنند. آنان پس از گذراندن واحدهای درسی که بخش عمدة آن عملی است (بیش از 70 درصد از دروس) و بهره‌مندی از تخصص و تبحر استادان ماهر و باتجربه در حوزه‌های گوناگون، کار در کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها و آشنایی با فنون و حرفه‌های مورد نیاز بازار و صنعت فارغ‌التحصیل می‌شوند تا در بیست سالگی با «پنجه‌هایی کارآمد»، اعتماد به نفس، حس مسئولیت اجتماعی، انگیزه برای کسب روزی حلال و خدمت به خانواده، جامعه و میهن خویش روانة میدان تولید و اشتغال‌زایی شوند. دانش‌آموختگانی که به دلیل نوع آموزش‌ها و برخورداری از مهارت‌های لازم به دنبال جذب و استخدام در بخش دولتی نبوده و فعالیت در بازار کار غیردولتی و بخش خصوصی را انتخاب می‌کنند. در حقیقت، دانشگاه فنی و حرفه‌ای ضمن تأکید بر حفظ ارزش‌های بنیادین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، در راستای حل بحران‌های کشور، پیوند واقعی بین علم و عمل و تبدیل به ثروت را در دستور کار خود قرار داده و تلاش می‌کند از طریق آماده‌سازی تکنیسین‌هایی مجرب و متعهد، تعامل با مراکز صنعتی، بخش‌های دولتی و غیردولتی و ایجاد زمینه‌های لازم برای کسب مهارت‌های متنوع و مورد نیاز جامعه، برای جوانان ایران زمین اشتغال و کارآفرینی ایجاد نماید. از این رو، در چشم‌انداز آینده، دانشگاهی کارآفرین، ثروت‌ساز، برخوردار از معیارهای مورد وفاق آموزش عالی کشور و منطبق با استانداردهای بومی و بین‌المللی در عرصة توسعه کارآفرینی خواهد بود. و در زمرة دانشگاه‌های پیشرو کشور قرار می‌گیرد. از این رو توسعة این دانشگاه متناسب با اولویت‌های توسعة ملی، اقتضائات جامعة دانش‌بنیان و نیازهای بازار کار امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
طبق اطلاعات طرح نیروی کار مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله، حاکی از آن است که 6/23 درصد از فعالان این گروه سنی و 8/16 درصد از جمعیت فعال ١٨ تا ٣٥ ساله در زمستان ١٣٩٩ بیکار بوده‌اند و هر ساله نیز این جمعیت افزایش می‌یابد. به‌طور قطع این مهم، تبعات گسترده‌ای نظیر تهدید سلامت روان جوانان به‌ویژه تحصیل‌کردگان دانشگاهی، شیوع بی‌انگیزگی و ناامیدی و حتی رشد میزان انواع بزه در میان این قشر از جمعیت ایران را به دنبال دارد.
بر پایة تحقیقات به‌عمل آمده از سوی «دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس»، ناهماهنگی آموزش‌های تئوریک دانشگاهی با نیازهای بازار کار، بی‌توجهی به رشته‌های مورد نیاز جامعه، تربیت صِرف دانشجو بدون ظرفیت‌سنجی، عملکرد جزیره‌ایِ دانشگاه‌ها و تمرکز بر پذیرش دانشجوی بیشتر به روش‌های گوناگون و بدون بررسی بازار کار و نوع آموزش‌های لازم، و همچنین «فقدان مهارت انجام کار از سوی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی»، مهم‌ترین دلایل بیکاری هزاران فارغ‌التحصیل دانشگاهای کشور بشمار می‌آیند.
این در حالی است که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مقام معظم رهبری نیز، به‌ویژه در دهة اخیر، تداوم حرکت تولید، رفع موانع از سر راهِ تولید و اشتغال و توجه خاص به رفع معضل بیکاری جوانان کشور بوده است. انتخاب نام‌ها و عناوین هدفمند به‌ویژه در سال‌های اخیر، از سوی رهبر فرزانة انقلاب، حاکی از تأکید ایشان بر این مسئله است؛ مسئله‌ای که سرمایه‌گذاری مادی و معنوی در آن موجبات شکوفایی و پویایی اقتصادی و کمرنگ شدن بسیاری از معضلات فرهنگی و اجتماعی را فراهم خواهد آورد. مرور این عناوین بر اهمیتِ جریان مهارت‌آموزی در کشور، خالی از لطف نیست:
(1390): جهاد اقتصادی
(1391): تولید ملی، حمایت از کار و سرمایة ایرانی
(1392): حماسة سیاسی و حماسة اقتصادی
(1393): اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی
(1394): اقتدار ملی و اشتغال‌آفرینی
(1395): اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل
(1396): اقتصاد مقاومتی: تولید، اشتغال
(1397): حمایت از کالای ایرانی
(1398): رونق تولید
(1399): جهش تولید
(1400): تولید، پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها
وجود معضل بیکاری جوانان در جامعة حساس کنونی، لزوم توجه جدی به حوزة اقتصاد و امر تولید و اشتغال، و در رأس این امور، تأکید فرماندة کل قوا (دامت‌برکاته) بر اهتمام همه‌جانبة مسئولان نظام و آحاد مردم در رفع موانع از یک سو و برخورداری دانشگاه قدمت‌دار فنی و حرفه‌ای از ظرفیت‌های بالقوة متنوع در راستای تربیت تکنیسین ماهر و کمک مهندسان کارآمد و پرورش سرمایة انسانی مناسب بازار کار و تقاضای امروز ایران اسلامی از جمله:
برخورداری از شبکه گسترده‌ای از دانشکده‌ها و آموزشکده‌ها در سراسر کشور
برخورداری از فضاهای گستردة آموزشی، کارگاهی، آزمایشگاهی و کشاورزی
برخورداری از شبکة گسترده مربیان و مدرسان خبره
برخورداری از برنامة درسی مبتنی بر تحلیل شغلی و توانمندی‌ها
اشتغال 70 الی 80 درصد از دانش‌آموختگان در بازار کار (حین تحصیل یا پس از فراغت از تحصیل)
ضرورت سرمایه‌گذاری در آموزش‌های مهارت‌محور، در نظر گرفتن سهمی شایسته و بایسته برای مرجعیت مهارتی به موازات مرجعیت علمی در دانشگاه‌ها، توجه به دانشگاه فنی و حرفه‌ای به عنوان جایگاهی ارزنده برای ترویج فرهنگ قوی و درونی کار و تولید و حمایت از اهداف و سیاست‌های این دانشگاه را بیش از پیش برجسته می‌نماید.. بررسی شاخص‌های توسعه و پیشرفت و رشد اقتصادی کشورهای موفق نیز نشان می‌دهد که آموزش‌های عالی مهارتی تا چه اندازه مهم دانسته شده و مورد حمایت گسترده و کلان قرار گرفته است.
مرور برنامه‌های راهبردی کشورهای توسعه‌یافته در مبحث سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد اگر برای کسبِ سرمایه در آینده باید هم‌اکنون به این امر توجه ویژه، سرمایه‌گذاری و هزینه کنیم. و اگر به تأثیر آموزش‌های مهارتی اعتقاد داریم، می‌بایست متناسب با آن، در دولت، مجلس و بخش خصوصی برای تجهیز کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها، جذب مربی و استاد، مطالعة بازار کار و ارائة برنامة آموزشی روز دنیا سرمایه‌گذاری شود.
دانشگاه فنی و حرفه‌ای در عرصة ایفای مسئولیت اجتماعی در برخورد با بحران‌هایی نظیر سیل، زلزله و شیوع ویروس کرونا نیز کارنامه‌ای قابل قبول دارد و همواره بر آن بوده تا بین ارزش‌های اخلاقی و تخصص‌های خاص ارتباط معناداری ایجاد نماید. در راستای تحقق این هدف، در دوران شیوع ویروس کرونا و اعلام نیاز مراکز بهداشتی و درمانی سراسر کشور، به خط مقابله و پیشگیری از شیوع کرونا پیوست و بیش از ۲ میلیون ملزومات پزشکی و بهداشتی تولید شده در مراکز فنی و حرفه‌ای را به جامعة پزشکی و درمانی کشور تزریق نمود.
طراحی و ساخت نمونه تصفیه هوای محیط‌های بیمارستان و نانو فیلتراسیون، تولید مواد ضدعفونی‌کننده، طراحی و تولید نمونه نیمه صنعتی تونل ضدعفونی‌کننده همراه، طراحی نمونه اولیه سیستم‌های ضدعفونی‌کننده نانو شوینده یا نانو سیال، تولید ماسک استاندارد بهداشتی، گان جراحی، لباس محافظت پزشکی، پاپوش پرستاری، لباس ایزوله، روتختی، روبالشی، ساق و کلاه بیمارستانی، دستکش بهداشتی، ماسک‌های جراحی سه‌لایة نانو فیلتردار و... از جمله فعالیت‌های مراکز فنی و حرفه‌ای در پیشگیری و مقابله با شیوع ویروس کرونا بود.
طراحی اولین دوره مسابقات تولید محتوایی دانشجویی با محورهای فرهنگ‌سازی سلامت، خلاقیت، آموزش ، مهارت، اخلاق نیز از دیگر اقدامات دانشگاه فنی وحرفه‌ای به شمار می‌آید.
دانشگاه فنی و حرفه‌ای در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود در هفتة درختکاری با ایجاد پویش‌ها و پروژه‌های هدفمند سعی نمود دانشجویان و کارکنان دانشگاه را به این مهم ترغیب نماید. بر همین اصل، طی سال‌های 1397 تا 1399، بیش از90 هزار اصله درخت مثمر (70 درصد) و غیرمثمر (30 درصد) در 180 دانشکده/ آموزشکدة تابع دانشگاه توسط بیش از 30 هزار دانشجو، با شعار «هر دانشجو یک درخت» غرس گردید.
همچنین، برنامة 5 سالة راهبردی در حوزة «مدیریت سبز» در دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور تدوین و کمیته‌های اصلاح الگوی مصرف نیز تشکیل شده‌اند. اقدامات اجرایی مدیریت سبز در حوزه‌های نه‌گانه شامل کنترل سیستم روشنایی، سیستم‌های حرارتی، برودتی و تهویة مطبوع، کنترل تجهیزات اداری و نحوة استفاده از آن‌ها، مدیریت مصرف آب، پسماند، میزان مصرف کاغذ و اقلام مصرفی، استفاده از فناوری‌های پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر، فرهنگ‌سازی و توسعه مدیریت انرژی و حمل و نقل صورت گرفته است.
در حال حاضر، دانشگاه فنی و حرفه‌ای در مسیر تحقق اهداف اثرگذار خویش با چالش‌های متعددی مواجه است. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
غلبه فرهنگ مدرک‌گرایی دانشگاه‌ها و تضعیف استقبال جامعه از کاردانی‌های فنی و حرفه‌ای و عدم اهتمام لازم در مسیر اصلاح نظام پذیرش دانشجو
عدم وجود منابع مالی پایدار حمایت‌کننده و تخصیص بودجه مورد نیاز برای آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای با عنایت به هزینه‌بر بودن اجرای این نوع و سطح از آموزش‌ها
عدم توجه دانشگاه‌ها به حرفه‌ای‌گرایی در آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای و استقرار نظام صلاحیت حرفه‌ای ملی برای اعتباربخشی به این آموزش‌ها
عقب‌ماندگی کلی آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای در کشور از رشد پرشتاب فناوری‌های نو
توانایی محدود نظام آموزش عالی فنی و حرفه‌ای در درک صحیح نیازهای واقعی بازار کسب و کار
ناتوانی بنگاه‌های اقتصادی ـ اجتماعی در برنامه‌ریزی برای توسعه و جذب منابع انسانی حرفه‌ای
عدم تثبیت جهت‌گیری‌های آموزشی و ارتباط با صنعت و محیط‌های شغلی همسان با مدل‌های تجربه‌شده در جهان
عدم ورود به عرصه‌های جدید تربیت کاردان فنی و حرفه‌ای و آموزش‌های میان‌رشته‌ای و لزوم معرفی مراکز مهارتی و فنی و حرفه‌ای به جامعه در راستای تغییر رویکرد فکری جامعه نسبت به آموزش‌های مهارتی
هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری و اجرای آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای
عدم انطباق سرانه‌های آموزشی مهارتی (فضای فیزیکی، اعضای هیئت‌علمی، سرانة مالی) با استانداردهای روز دنیا
ضرورت تبیین جایگاه و منزلت کاردان مهارتی در نظام مشاغل کشور در تقابل با جایگاه فنی و حرفه‌ای به عنوان پایین‌ترین رده در سطوح آموزش عالی کشور
نامشخص بودن حداقل قابلیت‌های علمی و عملی در راستای فارغ‌التحصیل شدن تکنیسین‌های ماهر جهت ورود به بازار کار
عدم تناسب برنامه‌های آموزش عالی فنی و حرفه‌ای با نیازهای بازار کار و مزیت‌های نسبی منطقه‌ای
عدم شناخت کافی از نیاز بخش‌های صنعت، خدمات و کشاورزی توسط دانشگاه
تقاضامحور نبودن آموزش‌های مهارتی
بومی نشدن دانشگاه‌ها و عدم تطبیق دانش‌های بومی و شرایط جغرافیایی کشور
عدم وجود ساختار مناسب برای هدایت دانش‌آموختگان به بازار کار مرتبط
با توجه به اینکه اکثر چالش‌های ذکر شده، به عدم هماهنگی بخش‌های بیرونی و نهادهای حمایت‌کنندة آموزش‌های عالی مهارتی مربوط می‌شود، از این رو خانوادة بزرگ دانشگاه فنی و حرفه‌ای از رئیس جمهور آینده انتظار دارد ضمن توجه جدی به آموزش‌های عالی مهارتی در کشور و حمایت‌های اثرگذار و کارگشا از برنامه‌های پیش روی این دانشگاه به حکم آیة شریفة «وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ أَمَلًا»، نسبت به موارد ذیل عنایت ویژه مبذول دارند:
1. بازبینی و اصلاح نظام هدایت تحصیلی دانش‌آموزان به منظور هدایت آنان از همان سال‌های آغاز تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای و توسعة هنرستان‌ها در راستای اجرایی شدن مادة 66 برنامة ششم توسعه؛
2. توجه ویژه به برنامه‌ریزی‌های اقتصادی و توسعه و تجهیز کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های دانشگاه فنی و حرفه‌ای با تخصیص اعتباری بالغ بر 5000 میلیارد تومان (ریالی) و 20 میلیون دلار (ارزی) در لایحة بودجه در یک دورة 4 ساله؛
3. تدوین لایحة الزام و تشویق صنایع و واردکنندگان تجهیزات و فناوری‌ها به انتقال نمونه‌های آموزشی به دانشگاه فنی و حرفه‌ای؛
4. ارائة لایحة جامع حمایت از فارغ‌التحصیلان مقطع کاردانی (تکنیسین) دانشگاه‌های مهارتی (فنی و حرفه‌ای، علمی ـ کاربردی و...) با مواردی نظیر (اعطای معافیت‌های سربازی، وام‌های خوداشتغالی، تسهیلات کارآفرینی و...).
من الله التوفیق و علیه التکلان
خانواده بزرگ دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور